Γηράσκω δ’ αιεί πολλά διδασκόμενος…

Πριν λίγες μέρες (Σάββατο 9/12) στο αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου πραγματοποιήθηκε μια διάλεξη της διακεκριμένης καθηγήτριας κ. Αικατερίνης Καμηλάκη με θέμα: «Περί ανέμων…». 

Ήταν στο πλαίσιο της περιοδικής έκθεσης του Αθανασάκειου «Πνοές ανέμων κινούν καράβια».

Περιττό να ειπωθεί πως ήταν μια εξαιρετική ομιλία! Κι εμείς «επιβάτες του ανέμου» ευφράνθηκε η ψυχή μας με τούτο το ταξίδι, που συνεχίστηκε στην έκθεση με την κατατοπιστικότατη ξενάγηση της κ. Προϊσταμένης. Τις Ευχαριστούμε! 

Κι εκεί μετά το τέλος σε «πηγαδάκι» συζήτησης περί των «πινακίων» ( = εφυαλωμένων-εγχάρακτων πιάτων του 12ου μ.Χ. αι. ) που βρέθηκαν στο ναυάγιο του Πελαγονησιού-Αλοννήσου, παρατήρησα πως «πινάκια» πρέπει να λέγονται τα βαθιά πιάτα. (Αυτό γνώριζα από τις ιερατικές σπουδές και την Π. Διαθήκη για τη «φακή των πρωτοτοκίων» Ησαύ-Ιακώβ. Μονομερής γνώση! ) [βλ. Γένεσις κε΄, 29-34) «ἥψησε δὲ Ἰακὼβ ἕψημα· ἦλθε δὲ Ἡσαῦ ἐκ τοῦ πεδίου ἐκλείπων, καὶ εἶπεν Ἡσαῦ τῷ Ἰακώβ· γεῦσόν με ἀπὸ τοῦ ἑψήματος τοῦ πυρροῦ τούτου, ὅτι ἐκλείπω. διὰ τοῦτο ἐκλήθη τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐδώμ. εἶπε δὲ Ἰακὼβ τῷ Ἡσαῦ· ἀπόδου μοι σήμερον τὰ πρωτοτόκιά σου ἐμοί. καὶ εἶπεν Ἡσαῦ· ἰδοὺ ἐγὼ πορεύομαι τελευτᾶν, καὶ ἵνα τί μοι ταῦτα τὰ πρωτοτόκια; καὶ εἶπεν αὐτῷ Ἰακώβ· ὄμοσόν μοι σήμερον. καὶ ὤμοσεν αὐτῷ· ἀπέδοτο δὲ Ἡσαῦ τὰ πρωτοτόκια τῷ Ἰακώβ. Ἰακὼβ δὲ ἔδωκε τῷ Ἡσαῦ ἄρτον καὶ ἕψημα φακοῦ, καὶ ἔφαγε καὶ ἔπιε καὶ ἀναστὰς ᾤχετο· καὶ ἐφαύλισεν». 

Ήλθε λοιπόν, η κ. Καμηλάκη και με «φώτισε» λέγοντας πως ήταν «μέτρο» ( =μονάδα μέτρησης)! 

Αργότερα -αμφιβάλοντας για τις γνώσεις μου-, το έψαξα το θέμα περί «πινακίου» και βρήκα τα παρακάτω που σας παρουσιάζω, για να γνωρίζετε (και να μη λαθεύετε) πως το πινάκιο ήταν κι είναι μονάδα μέτρησης, ρηχό πιάτο, δίσκος, ξύλινο φαγητοδοχείο, κατάλογος (και υποθέσεων δικαστηρίου), μικρός πίνακας και ορθογώνια επιφάνεια από σανίδες (κρεοπώλη).

1. Μονάδα μέτρησης: 

-Στην Κρήτη και στα νησιά το χρησιμοποιούσαν για μέτρηση δημητριακών. (μονάδα χωρητικότητας). 

-Στη Σκιάθο (ανάλογα με το σπόρο που χρειαζόταν ένα χωράφι να σπαρθεί) το χρησιμοποιούσαν σαν μονάδα μέτρησης επιφάνειας καλλιεργήσιμων αγρών. (βλ. Παπαδιαμάντη α) «Η Φόνισσα» […] Ομοίως κ’ ένα πινάκι χωράφι, εν αγριοχώραφον το οποίον αμφεσβήτει ο γείτονας ως ιδικόν του[…], β) «Οι Ελαφροΐσκιωτοι»: […] Μάχαι ολόκληροι συνεκροτούντο …δι’ ήμισυ πινάκι σιτοφόρου αγρού[…], γ) «Τα Φραγκλέικα» […] να μου πατής την αγκωνίτσα μου, την κληροδοσιά μου-ένα π’νάκι τόπο, πέντε σπιθαμές γης […].

2) Σκεύος: 

-Στο Βυζάντιο ονόμαζαν τα εγχάρακτα πήλινα και υαλωμένα ρηχά πιάτα «πινάκια», όπως και του ναυαγίου. 

-Στο Ευαγγέλιο ως δίσκο (βλ. Αποκεφαλισμός Ιωάννη: «καὶ ἠνέχθη ἡ κεφαλὴ αὐτοῦ ἐπὶ πίνακι καὶ ἐδόθη τῷ κορασίῳ, καὶ ἤνεγκε τῇ μητρὶ αὐτῆς». (Ματθ. ιδ΄,11). 

-Στο Πήλιο υπήρχαν τα γνωστά «π’νάκια» ή «καστανιές» (λόγω του ξύλου κατασκευής τους). Ήταν σκαφτά σκεύη μεταφοράς φαγητού. Αν ήταν με καπάκι τα λέγανε «κλειστουπίνακα». Οι Πινακάτες (απ’ όπου και το όνομά τους) ήταν ο κυρίως τόπος κατασκευής τους, όπως και ο Κισσός. Οι κάτοικοι του χωριού σκωπτικά ονομάζονταν «Π’νάκια», αφού ως τεχνίτες «π’νακάδες» τα κατασκεύαζαν.

-Επίσης είναι και πίνακας γραφής και αρίθμησης, καθώς και εικόνα-ζωφραφιά σύμφωνα με τον Ανθ. Γαζή.

 

Υ.Γ.

Επειδή η ανάρτηση αυτή δημοσιεύτηκε πρώτα στο fb και στην ομάδα «Το Πήλιο Στο Πέρασμα Του Χρόνου», στα σχόλια η κ. Despina Tsafetopoulou έγραψε: 

«Επίσης κατά τη διάρκεια των συζητήσεων με τις κυρίες Καμηλάκη και Μπάτζιου, μπροστά στη βιτρίνα όπου εκτίθεται και το εικονιζόμενο πιάτο, αναφέρθηκε από μένα οτι πρόκειται για την λεοπάρδαλη της Ανατολίας. Το είδος Panthera pardus tulliana, που εικονίζεται στο πιάτο αυτό που προέρχεται απο τη Νίκαια όπως και το υπόλοιπο φορτίο του πλοίου, είναι το ίδιο που εκτίθεται στο Μουσείο φυσικής ιστορίας Αιγαίου, στη Σάμο, και από το οποίο εμπνεύστηκε την ιστορία του Καπλανιού της βιτρίνας η Άλκη Ζεη. Πρόκειται για ένα ζώο που έχει εξοντωθεί στην Μικρά Ασία ήδη απο το 1970.»

Ακόμη η ίδια ανέβασε και κάποιες από τις παραπάνω φωτογραφίες της εκδήλωσης.